(PL) więcej
(PL) Synthesis / backstage
Planowanie projektu w klasycznej formule łączenia artystek i artystów pozostających w orbicie rozpoczynających właśnie współpracę, organizacji z dwóch europejskich krajów zaczęłyśmy późną wiosną 2019 roku wspólnie z nowo wówczas mianowaną dyrektorką HAA Merją Briñón, z którą dzielimy cenne doświadczenia wspólnego działania na Biennale Sztuki w Ii. Powstał plan wyjazdów studyjnych do Wrocławia i Helsinek, kwerend kuratorskich, w tym wizyt w pracowniach artystek i artystów w kontekście planowanego na czerwiec 2020 roku Helsinki Biennale. Zostały napisane i złożone odpowiednie wnioski o dofinansowanie, obydwie organizacje pozyskały i zaplanowały budżety na realizację zamierzeń. Mocnym akcentem zarysowanej współpracy było zaproszenie do Helsinek wystawy Ślady / Interaktywny Plac Zabaw, mającej być również okazją do sieciowania, testowania praktyk mediacji sztuki w bezpośrednich relacjach z helsińską publicznością, artystami i artystkami. Wspólnie z Dominiką Kluszczyk, Małgorzatą Sikorską, Merją Briñón i Elisą Paakkonen zaplanowałyśmy kolejne etapy, oparte o krótkie rezydencje artystyczne, rozwój i realizację projektów, inspiracja do których miała wynikać ze spotkania, rozmowy, wzajemnego poznawania dzieł oraz eksploracji nowych miejsc metodami sztuki wykorzystującej techniczne narzędzia kreacji. Pierwsza z zaplanowanych wizyt studyjnych odbyła się na początku marca 2020 roku, kiedy Merja Briñón odwiedziła nas we Wrocławiu.
Powód, dla którego opisuję ten, zwykle ukryty, organizacyjno-logistyczny backstage, jest oczywisty: zamknięcie granic i zamrożenie życia publicznego wskutek pandemii COVID-19. Przymusowe wygaszenie społecznych interakcji wywróciło wszystkie plany do góry nogami, ujawniając tym samym umowność rutynowych procedur wytworzonych przez system administracji właściwy dla międzynarodowej współpracy artystycznej. Nagle przesłanki zwiastujące schyłek – katastrofa klimatyczna, gospodarka oparta na wyzysku i nadzorze, polaryzacja i rozpad więzi międzyludzkich, populizmy i odwrót od wiedzy – zmaterializowały się jako pojedyncza nitka RNA, niepozorny kawałek białka, który zatrzymał oczywiste cykle i przebiegi, zmuszając ludzkość do (chwilowej, jak się szybko okazało) refleksji nad zasadnością przyjętego modelu nieustannego rozwoju.
Te nowe, obiektywne warunki przyniosły świadomość nieadekwatności założonych formuł i koniecznej rewizji przyjętych metod, sprawiając, że pracę nad konceptualizacją i planowaniem projektu trzeba było podjąć na nowo. Pojawiło się pytanie o to, na czym oprzeć przygotowanie serii prezentacji i wystaw bez zaczynu żywych kontaktów z ludźmi, bez zdziwienia i zachwytu, bez zderzeń twórczych energii i wglądów? Akceptacja braku otworzyła nowe perspektywy na zdalną współpracę, wskazując inne drogi dla jej realizacji i krytycznej analizy.
Przeformułowanie pozostających bez odpowiedzi pytań o cele, przełożenie akcentu z efektów na procesy, ich przebiegi i pozornie nieistotne odnogi, wyostrzenie uwagi na samoistne uwypuklanie się zjawisk i zdarzeń traktowanych dotychczas jako skutki uboczne oraz wynikającą z nich wartość poznawczą, a w końcu gest artysty, który udostępnił strukturę swojego dzieła, sprawiają, że Synthesis otwiera potencjał dla praktyk, których realizacja i jednoczesna obserwacja staje się metodą i wiodącym tematem projektu.
Agnieszka Kubicka-Dzieduszycka